منظور از طرب و لهو بودن موسیقی چیست؟

 

"طرب و لهو"از واژه­های اساسی و کلیدی است که در باب غنا و موسیقی به کار می­رود."طرب"به حالت سبک عقلی گفته می­شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در روان و نفس آدمی پدید می­آید و او را از حالت اعتدال خارج می­کنداین امر تنها به حالت شادی اختصاص ندارد؛بلکه ممکن است از آهنگ­های غم و حزن­آور نیز بدست آید. ممکن است از راه غنا حالت اندوه و حزن برای آدمی ایجاد شود و از این راه اختیار و عنان آدمی از کف گرفته شود!! غنا همیشه فرحناک نیست؛زیرا گاهی آدم هواپرست از راه غنا و توجه به فقدان معشوق و یا محرومیت از عشق جنسی,دچار هیجانات گشته و به اندوه و غم مبتلا می­گردد.

مقصود فقیهان ار واژه­ی "لهو",سازگاری و همنوایی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش گذرانی است؛یعنی ممکن است نغمه ای طرب انگیز نباشد؛ولی از نغمه­هایی باشد که فقط در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج باشد.این آهنگ را لهوی گویند و اگر از هردو مشخصه برخوردار باشد,مطرب لهوی گفته می­شود. .^٢

_________________________________________________

  موسیقی وسیله تفریح و سرگرمی و سوءاستفاده:

"ابن خرداد"از موسیقی دانان زمان معتمد عباسی ‚روزی در مجلس معتمد به سوالات خلیفه درباره­ی غنا و طرب پاسخ گفت.او درباره نقش غنا در دربار سلاطین و شاهان می گوید:"همواره شاهان به تفریح و خوش گذرانی با ساز و آواز‚ اوقات خود را سپری می­کردند‚ در وقت خواب به غنا گوش می دادند تا شادمانی رگ­های آنان را لبریز سازد!فرمانروایان عجم نیز با موسیقی می­خوابیدند و گاه تا پگاه‚ به انواع ملاهی اشتغال داشتند.ملوک عرب نیز بدین منوال و حتی اطفال خود را از بیم آنکه حزن و اندوهی در آنان راه یابد با آواز غنایی آنان را خندان و مسرور می ساختند تا مبادا بگریند!..."

بنابر این غنا وسیله عیش و عشرت و هرزگی اشراف و طبقه مرفه و مترف جوامع بوده است و کسانیکه همیشه در ناز و نعمت بوده­اند‚ با یاد خدا و خلق خدا غافل و در جهل و فراموشی نسبت به اوضاع رعیت خود بسر می­برده­اند.^٣

 
_________________________________________________

   موسیقی در نگاه قرآن و حدیث:

 

 آیا درقرآن آیه ای وجود دارد که غنا را حرام بداند؟

  در این کتاب مقدس تصریحی به غنا نشده است ولی با توجه به احادیثی که در ذیل برخی آیات آمده‚حرمت غنا به خوبی استفاده می­شود. 

 

 

١.وَ مِنَ الناسِ مَن یَشتَری لَهوَ الحَدیثِ لِیُضِلَّ عَن سَبیلِ اللهِ بِغَیرِعِلمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزواً اولٸِکَ لَهُم عَذابٌ مُهین.(سوره لقمان آیه٦ )

 

  یعنی بعضی مردم کسانی هستند که سخنان بیهوده را می­خرند تا مردم را از روی نادانی ,از راه خدا گمراه سازندو آیات الهی را به استهزاءگیرند؛برای آنان عذابی خوار کننده است. در این آیه "لهوالحدیث "به غنا تفسیر شده است.                        

٢.وَالذین لا یَشهَدونَ الزُّور(سوره فرقان آیه٣٣)                   

  یعنی بندگان خدا کسانی هستند که شهادت به باطل نمی دهند[ودر مجالس باطل شرکت نمی­کنند].روایات متعددی در ذیل آیه آمده و واژه زور را به غنا تفسیر کرده است.           

 

٣.وَالذین هُم عَنِ الغوِ مُعرِضون                                     

 

یعنی:و(مومنان)کسانی هستند که ازلغو و بیهودگی رویگردانند.^٤

  _________________________________________________

 

روایاتی در بحث موسیقی:

   ١.امام صادق علیه السلام می­فرمایند:خانه ای که در آن موسیقی باشد از بلاهای بزرگ و مرگ­های ناگهانی در امان نیست و دعا مستجاب نمی­شود و ملک در آن وارد نمی­شود. ^٥

٢.عبدالله ابن ابی بکر از محمد بن حزم روایت کرده که وارد مجلس امام صادق شدیم فرمودند:دوری کنید از قول زور. دوری کنیداز غنا.بحدی این کلمات را تکرار کردند که مجلس بمن تنگ شد و فهمیدم مقصود آن حضرت من هستم. ^٦

٣.حضرت رسول فرمودند:کسی که گوش خود را از غنا پر کند در قیامت آواز روحانیّون را نخواهد شنید .گفته شد یا­رسول الله روحانیّون چه کسانی هستند؟فرمودند:خوانندگان بهشت. ^٧

 ٤.از حضرت امیرالمومنین علیه السلام روایت شده که زیاد گوش دادن به غنا نفاق و فقر می­آورد. ^٨

٥.عیاشی در تفسیرش از جابربن عبدالله انصاری نقل و او هم از رسول خدا روایت کرده است که حضرت فرمودند:اول کسی که موسیقی را نواخت ونوحه خوانی کرد,شیطان بود,موسیقی را زمانی اجرا کرد که آدم از درخت ممنوع خورد(یعنی برای ارتکاب آدم به ترک اولی,شیطان شادمانی کرد)و زمانی نوحه خوانی نمود که حوا از بهشت به زمین آمد.(تا حوا را با گریه بر جدایی از نعمتهای بهشتی از معبودش غافل نماید).^٩

 _________________________________________________

نظرات متخصصین روانشناسی و موسیقی دانان درباره موسیقی:

  ویکتورهوگو

او می­گوید علت اینکه ما از موسیقی خوشمان می­آید,اینست که در عالم خیال­ها و رویاها فرو می­رویم.^١٠

  دکتر- فاربیرو

او می­گوید:قسمت عمده خودکشی­ها از خیالات است.^١١

ویلسیون

او هم می­گوید رایج­ترین خودکشی­ها به وسیله خیالات کاذب است.^١٢

  دکتراس­جی­وان­بیت

او رئیس انجمن هیپنوتیزم انگلستان است, در مجله مدیکال هیپنوتیزم می­نویسد:تلقین پذیری و خیال پروری ریشه تمام امراض جسمی و روحی و سرچشمه نگرانی ­های انسان است.^١٣

  رجنیالدوبلند

وی می­گوید:احساسات اگر زیاد­­ و خود­بخود آماده جوشیدن باشدخطرناک است و ما را از کار­های شایسته و خردمندانه دور می­اندازد,و شخص کنترل خود را از دست می­دهد.^١٤

 _________________________________________________

حرمت موسیقی:

 “با پژوهش اندکی در قرآن و روایات و دیدگاه برخی از روانشناسان و پزشکان,می­توان موارد ذیل را از حکمت های حرمت موسیقی دانست:

  گرایش به فساد:غنا و آواز مطرب و لهوی,انسان را به سوی شهوت وفساد اخلاقی می­کشاندو از راه پرهیزگاری باز می­دارد.مجلس غنا و موسیقی,معمولامرکز مفاسد گوناگون است.در حدیثی از نبی اکرم صلی الله علیه و آله آمده است:"غنا نردبان زناست". امام صادق علیه السلام فرمود:"خانه ای که در آن غنا باشد,از فساد و فحشا مصون نخواهد بود".ونیز"غنا باعث پیدایش روح نفاق است".روح نفاق همان آلودگی به فساد و کناره گیری از تقوا است.در تفسیر روح المعانی سخن یکی از سران قبایل را نقل می­کند که به آنها می گفت:از غنا بپرهیزید که حیا را کم می­کند؛شهوت را می­افزاید؛شخصیت را در هم می­شکند؛جانشین شراب می­شود و همان کاری را می­کند که مستی انجام می­دهد.

غفلت از یاد خدا:قرآن یکی از عوامل گمراهی را"لهوالحدیث"دانسته است.لهو چیزی است که انسان را چنان مشغول می­کند که باعث غفلت و باز ماندن از کارهای مهمتر شود.گوش دادن به غنا قساوت قلب می­آورد و در نتیجه باعث فراموشی خدا و معنویت می­شود.از این رو در روایات اسلامی از"لهوالحدیث" به"غنا" تفسیر شده است؛چه اینکه شنیدن غنا و موسیقی آنچنان اراده را سست و غریزه­ی جنسی شخص را تحریک می­کند که از یاد خدا و قیامت باز می ­ماند.در روایتی نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:هر کس به غنا و موسیقی(لهوی)گوش فرا دهد قطعه ای از سرب(روز قیامت)در گوش او آب می­شود و شاید این تعبیر کنایه از آن است که گوش او از شنیدن سخن حق کر می­شود.

زیان بخشی غنا بر اعصاب:به گواهی برخی از پزشکان,غنا و موسیقی آثار زیان­باری بر روی اعصاب دارد ودر حقیقت یکی از عوامل مهم تخدیر اعصاب به شمار می­رود.مواد مخدر گاهی از داخل دهان و نوشیدن وارد بدن می­شود (مانند شراب)؛زمانی از راه بوییدن ؛گاه از راه تزریق و گاهی از راه حس شنوایی به جان و روان آدمی منتقل می­شود(مانند غنا و موسیقی).از این رو بعضی آهنگ ها چنان افراد را در نشٸه فرو می­بردکه حالتی شبیه به مستی به آنها دست می­دهد.البته گاهی به این حد­ومرحله نمی رسد؛ولی تخدیر خفیف ایجاد   می­کند.و در پی آن آثار زیان­باری روی اعصاب بر جای   می­گذارد و شخص را دچار افسردگی و مبتلا به فشار خون می­کند.

  باید دانست که هر موسیقی و آهنگی شاید برای اعصاب زیان­بار نباشد؛بلکه موسیقی تند و استفاده­ی زیاد و افراط در آن باعث تخدیر اعصاب می­شود؛با وجود این پیامد­های منفی معنوی آن حتی در سایر موارد نباید کوچک شمرده شود.”^١٥

 _______________________________________________

اینک به نظر برخی از روانشناسان درباره آثار موسیقی اشاره می­کنیم:

پروفسور ولف آدلر   

او استاد دانشگاه کلمبیا می­نویسد:بهترین و دلکش­ترین نواهای موسیقی شوم­ترین آثار را روی سلسله اعصاب انسان می­بخشد,مخصوصا هوا اگرگرم باشد,این تاثیر مخرب خیلی زیاد می­شود,موسیقی علاوه بر اینکه سلسله اعصاب ما را در اثر جلب دقت خارج از حد طبیعی سخت خسته می­کند عمل ارتعاش صوتی که در آن انجام می­شود تولید تعرق خارج از حد طبیعی در جلد می­نماید که سبب بسیار زیاد است و ممکن است مبدا امراض دیگری گردد.^١٦

  ویکتورپوشه

  او در صفحه١٧از کتاب راز خوشبختی می­نویسد از محرکات بدنی موسیقی,آواز,شب زنده داری,خوش­گذرانی و شهوترانی خود را کنار نمایید.و در صفحه٤٢ می­نویسد ورزش­های موزون و متناسب بیش از آواز,تار,ویلن و پیانو ذوق موسیقی را در شما بر می­انگیزد و اطوار و حرکات ارادی شما را هم موزون و متناسب می­کند و در صفحه٣٢ می­نویسد:جوانان روزهای بیکاری خود را به جای رقص به ورزش ­در هوای آزاد بسر برید.^١٧

_________________________________________________

  دکتر رابرت انگلیسی

 

او متخصص روانشناسی کودک ثابت کرده است که اطفال در رحم مادر تحت تاثیر موسیقی قرار می­گیرند,واگر مادر حامله به موسیقی گوش دهد ضربان قلب طفل در رحم زیاد می­شود و می­نویسد:این حالت از شش ماهگی به بعد است.^١٨

  یک مجله سوئیسی

یک مجله ی سوئیسی مقاله ای نوشت تحت عنوان جنون موسیقی و در ان موسیقی را به شدت مورد انتقاد قرار داد.منشا این مقاله اجتماعی بود که نوجوانان در میدان لاناسیون پاریس کردند جمعیتی در حدود ١٥٠٠٠٠نفر بعد از یک کنسرت موسیقی چنان به هیجان آمدند که ویترین­ها را شکستندو مغازه­ها را ویران کردند و عده­ای زخمی و بعضی به شدت مجروح شدند.^١٩      

  ____________________________________________________________________

هیجان چیست؟

به تصدیق همه روانشناسان جهان و دانشمندان محقق موسیقی از عوامل هیجان است,"اگرچه بعضی موسیقی­های آرام و موسیقی سمفونی نوع دیگر ضرر را دارد چنانچه می­گویند"

کلیه روانشناسان و دانشمندان فیزیولوژی معتقدند به اینکه هیجانات روانی ریشه و مادر همه بیماری­هاست.

آثار دیگر آن

در نتیجه آثار زیان­باری بر آن مترتب می­شود مانند کم شدن ویتامین­ها و زخم معده و جنون و دیوانگی و بیماری­های عصبی و روانی و...

هم اکنون برای اثبات این مطلب بخشی از نظرات دانشمندان متخصص در این باب را متذکر می­شویم:

  هیجان و ضررهای عصبی و قلبی

١.موسسه بهداشتی فرانسه:این موسسه آماری منتشر کرد که در سال١٩٥٧م ١٧٠٠٠٠نفر در اثر بیماری­های قلبی در فرانسه در گذشته­اندکه نفرات آن­ها دو برابر سرطانی­ها است.

این اعلامیه خاطر نشان ساخت که طی سال­های اخیر بر تعداد بیماران روانی افزوده شده است.دانشمندان جهان اظهار نظر کرده­اند که هورمونی به نام آدرنالین از غده فوق کلیه در خون می­ریزد و رگ­ها را منقبض می­کند و بیماری­های قلبی را آغاز می­­نماید,این هورمون در اثر هیجان در خون ریخته می­شود و عامل بروز بیماری­های قلبی است.^٢٠

 _______________________________________________

“١.اطلاعات هفتگی:این اطلاعات شماره٤٠٢طی مقاله مبسوطی راجع به این مطلب می­نویسد:

"پروفسور سیلی"هورمون-آدرنالین-را به میمونی تزریق کرد پوست بدنش شل شد و مبتلا به امراض قلبی گردید,آنچه که باعث ریزش این هورمون در خون می­گردد هیجان است.

٢.دکتر ویل کارنگی دانشمند مشهور, در کتاب آیین زندگی,مضرات هیجان را در بخش­های مختلف مورد بحث قرار داده,و در صفحه ٤٠از قول ژوزف مونتاگر می­گوید:آنچه می­خورید باعث زخم معده نمی­شود,بلکه آنچه شما می­خورد مانند عصبانیت و هیجان عامل زخم معده است.

هیجان مسمومیت شیر مادر

٣.دکتر اوریزن اسوت مادرن:این دکتر در کتاب "پیروزی فکر"می­نویسد:هیجان موازنه شیمیایی بدن انسان را به طور کلی بر هم می­زند و حتی مادران شیرده هنگامی که دچار هیجان می­شوند,شیر خود را مسموم می­کنند.

مطالب بعدی در مورد به خطر افتادن خود موسیقی دانان از موسیقی است.مانند نابینا شدن و کر شدن و دیوانه شدن و خودکشی کردن,اگرچه اتفاق می­افتد بعضی از موسیقی دانان عمر بیشتری کرده باشند,ولکن آن هم علتی دیگر دارد.

و آن اینکه موسیقی دانان مذکور یا­ در رشته تعلیم موسیقی کار می­کنندو یا در امور تنظیم برنامه های آن بوده و در معرض نفوذ مستقیم موسیقی قرار نداشته است.

و این نوع افراد مانند کسانی می­باشندکه در امور پرورش دخانیات و یا مواد مخدر,تلاش جدی دارند,و لکن از دخانیات و مخدرات استفاده نکرده و خودشان را در معرض خطر و افساد آنها قرار نمی­دهند.

 

 

نویسنده می­گوید:چندی پیش عکس پیرمردی موسیقی­دان را در یکی از مجلات آمریکایی دیدم که ٨٦سال از عمر او می­گذرد,فورا شرح حال زیر عکس را مطالعه کردم,معلوم شد که او مامور دسته بندی نوآموزان فن موسیقی است و خودش تقریبا در معرض نفوذ مستقیم موسیقی نیست.”^٢١

 

 

الف)موسیقی=مرض روانی و اعصابی و در نتیجه جوانمرگی

  ١.ولفانگ آرمائوس موتزار

  او گاه بیگاه دچار تشنجاتی می­شده و مبتلا به مرض رقص بوده و بیماری روانی داشت.فقط٣٦سال زندگی کرد.^٢٢

  ٢.بتهون

وی تا آخر عمر از بیماری اعصاب رنج می­برد,"شنیدلر"دوست همیشگی او می­گفت:همیشه در او یک حالت هیجان و التهاب بود,خصوصا هنگامی که سمفونی­ها را می­ساخت و مخصوصا هنگام ساختن سمفونی^٢٣ سرود مذهبی او در سال١٨٢٦م به بستر افتاد.^٢٤

  ٤.استراوینسکی

  اودر خاطرات خود می­نویسد:یک روز بحدی حمله اعصاب مرا رنج داد که قدرت تنفس را از من سلب کرد.^٢٥

 ^{________________________________________________________}

    ٥.بتهون

او انچنان در رنج و نا­امیدی بود که می خواست خودکشی کند.^٢٦

  ٦.گوستاومالز

او در اثر بیماری عصبی و روای در گذشته است.^٢٧

  ٧.ارش موزتیزفونهورون بوستل

  او هم به مرض عصبی و قلبی در گذشت.^٢٨

٨.مجله موزیک شماره٣٢ طی یک مقاله ثابت می­کند که اکثر رهبران ارکستر­ها مبتلا به امراض عصبی و قلبی بوده­اند.

  ١٠.پاکانی نی

  او اختلال مزاج داشت و در جوانی در گذشت.^٢٩

  ب)موسیقی=نابینایی

  ١.اسحاق موصلی-موسیقی­دان معروف شرق و دربار خلفای عباسی-به مرض اعصاب مبتلا شده و عاقبت کور و نا­بینا گشت.^٣٠

٢.سباستیان کاخ

او هم در اثر بیماری عصبی نا­بینا شد.^٣١

٣.فردریک هندل باخ

٤.ماریا­آلتا ویلا

٥.مورس راول

وغیر از این­ها از موسیقی­دانان که در اثر بیماری عصبی کور و نا­بینا شدند.

____________________________________________

 

ج)موسیقی=سکته قلبی

 

١.هاردی

  هنرپیشه معروف سکته کرد,و چندی بعدهمکار او"لورل"نیز سکته کرد و در حال فلج عصبی مرد.^٣٣

٢.صبا

  او موسیقی­دان ایرانی بود,در اثر سکته قلبی و اختلال درجه فشار خون در گذشت.^٣٤

٣.جیاکومرپوچینی

  او خواننده اپرا"تئاتری"بود که در عین حال سرطان گلو داشتدر اثر حمله قلبی در گذشت.^٣٥

٤.دیمتری متروپولوس

 

او آهنگ ساز یونانی بود که در حال اجرای موسیقی سمفونی در اپرای لاسکالای به سکته قلبی در گذشت.^٣٦

 

د)موسیقی=جنون

١.ژان ژاک روسو

او متفکر و دانشمند معروف است که اواخر عمرش به موسیقی علاقه پیدا کرد و دیوانه شد.

 

او در سال ١٧٦٥از پاریس به انگلستان رفت,در ایالت دربی,سکونت گزید.روسو در این ایالت گاهی گیاهان را جمع آوری می­کرد,و گاهی به موسیقی می­پرداخت,و جنون او از همین تاریخ شروع شد.^٣٧

٢.دووراک 

 

او آخر کارش به جنون و دیوانگی کشید و مرد.^٣٨

________________________________________________

ز)موسیقی=ناشنوایی

 

١.بتهون در اثر اعتیاد به موسیقی سمفونی گوشش سنگین و سرانجام کر شد,و با همان حال سمفونی را اجرا می­کرد. ^٣٩

٢ولفانگ آرمائوس موتزار,مبتلا به مرض رقص بوده و عاقبت گوش کر شد,فقط٣٦سال زندگی کرد.^٤٠

هشدار و بیدار باش

بدان ای عزیز اکثر فجایع متداول که در این زمان دامن­گیر جوامع بشری گردیده است مانند زلزله­ها که در یک لحظه صدها و هزاران آدم را به کام مرگ و نابودی می­سپارد و مانند آتش­سوزی­ها,مانند تصادف­های جاده,مانند اشغالگری­ها مانند قتل و شکنجه­ها,اسیر کفار شدن­ها و...در اثر بی­توجهی به دستورات حکیمانه اسلام و نادیده­گرفتن و اهمیت ندادن به نسخه­های دلسوزانه خاندان پاک نبوت و رسالت محمدی صلی الله علیه ٢ style=

نظرات شما عزیزان: